Tekstualizm i oryginalizm, czyli o wykładni Konstytucji
Zachęcam do zapoznania się z nowszą wersją tych uwag, zawartą w tekście, który można pobrać z następującej strony: Oryginalizm i tekstualizm, “marta ręka” czy “żyjący dokument”?
21 czerwca 2008 r. minie 220 rocznica ratyfikacji Konstytucji Stanów Zjednoczonych, warto przy tej okazji przyjrzeć się teorii i praktyce stosowania tego starożytnego, jak na nasze standardy legislacyjne, dokumentu.
Pierwszym tematem, który chciałbym przynajmnieć rozpocząć, jest problem tekstualizmu (textualism) i oryginalizmu (originalism) jako stanowisk w sporze o interpretację (wykładnię) Konstytucji. Motywacji do tego dostarcza mi obserwacja - toczącej się właśnie w akademickiej blogosferze - dyskusji na ten temat pomiędzy prof. Stephenem Griffinem (Tulane University School of Law) a prof. Lawrencem Solumem (University of Illinois College of Law).
Oryginalizm semantyczny (Semantic Originalism)
L. Solum swoją podstawową charakterystykę oryginalizmu opiera na wyjaśnieniu trzech pojęć (znaczenie, interpretacja, konstrukcja) i podaniu czterech postulowanych przez niego zasad oryginalizmu semantycznego (Semantic Originalism). Pojęcie znaczenie (meaning) Solum traktuje jako “treść semantyczną” lub “znaczenie językowe” (posługując się terminologią semiotyki powiedzielibyśmy, że chodzi o znaczenie w sensie najwęższym).
Interpretacja (constitutional interpretation) polega na odkryciu tak rozumianego znaczenia. Konstrukcja (constitutional construction) to przełożenie treści semantycznej na reguły (normy) prawa konstytucyjnego.
Proces konstrukcji normy może być niemal niezauważalny (e.c. kiedy Konstytucja stanowi, że każdy stan ma dwóch senatorów sytuacja wydaje się być prosta: znaczenie to “dwóch senatorów” i norma prawna także “dwóch senatorów”), ale może też sprawiać poważne trudności, które rozwiązywane są na etapie interpretacji. To właśnie przy interpretacji bada się inne funkcje semiotyczne (w szczególności pragmatyczne), jak i szczególny kontekst wypowiedzi. Czasami jednak mamy do czynienia z nieostrą denotacją (mówiąc ogólnie, istnieją przedmioty, co do których nie jesteśmy pewni, czy znajdują się, czy też nie znajdują się w denotacji) - wtedy rozstrzygnięć dokonujemy na etapie konstrukcji.
Przedstawię teraz za Solumem cztery podstawowe tezy jego oryginalizmu semantycznego:
Teza o stałości (fixation thesis) - znaczenie jest ustalone w momencie wypowiedzi, zmiany zwyczajów językowych nie mogą go modyfikować. Solum podaje jako przykład wyrażenie domestic violence, które obecnie znaczy tyle co przemoc domowa (spouse abuse) - oryginalne znaczenie to jednak: bunt, rebelia, wojna domowa.
Teza o znaczeniu przepisu (clause meaning thesis) - treść semantyczna każdego przepisu Konstytucji jest określona przez znaczenie w języku potocznym, z kilkoma zastrzeżeniam. Po pierwsze, trzeba brać pod uwagę kontekst tworzenia i ratyfikacji dokumentu, o ile znany jest on interpretatorom Konstytucji. Po drugie, niektóre zapisy mogą być specyficzne dla języka prawnego Konstytucji i posiadać inne znaczenie niż w języku potocznym. Po trzecie, konstytucja może zawierać rzeczy, które nie są zawarte w niej explicite (koncepcja implikatur konstytucyjnych). Po czwarte, Konstytucja zawiera pewne wyrażenia, których znaczenie sama definiuje (definicja projektująca).
Teza wkładu (contribution thesis) - semantyczna treść Konstytucji wnosi pewien wkład do systemu prawa. Wg Soluma najbardziej przekonująca jest skromna wersja tej tezy - treść semantyczna Konstytucji wyznacza reguły prawa konstytucyjnego.
Teza wierności (fidelity thesis) - istnieją dobre powody do afirmowania postawy wierności Konstytucji.
Wszystkie teksty z tej serii:
Więcej na ten temat: